Anılar ve Alisa

Değerli arkadaşım Kenan Ağırdemir ile kızı Alisa, 31 Temmuz pazar günü bizim “Mekan Gölbaşı” daydı. Kenan’ın hafızası güçlü. Benim askerden geliş anımı anlattı. Bende ilginç bulduğum için videosunu çektim.  Benim bazı konularda hafızam zayıf. Hele isim hatırlama konusunda ise hafızam yerlerde sürünüyor. İsminizi hatırlayamazsam, lütfen bunu sizi hafife aldığım değil, bende böyle bir zafiyet olduğu gerçeğine veriniz. Bu hakikat; isim ve tlf. no. hatırlayamıyorum.

Kenan bizim, düğün törenini de anlattı. Benim dahi hatırlamadığım kısımları. Şarsaplı Kotey (İsmail). Allah rahmet eylesin iyi bir insandı. Önceden söylemişti. Benim düğünümde atını süsledi ve gelin arabası yolda, o tarlada eşlik ederek Kızıldeli ye ve Abuseyif Dedeye kadar konvoya eşlik etmişti. Bu törende (ben unutmuşum) rahmetli kayınpederin-vefatinin 2. yılı- mezarını da ziyaret etmişiz. Rahmetli Hüseyin Güvercin de “bugün gelini çok ağlatmayın,” demiş ve Gülenderi mezardan kaldırmışlar.(Bu kısmın videosunu çekmedim.)

Daha seksenlerde dahi böyle bir gelenek vardı. Henüz kaybedilmiş ata kabrini ve inanç önderi, pirleri kabul edilmiş zatların Türbelerini de ziyaret etmek… Onların manevi hatırasına hürmeten bunları ziyaret etmek, onlardan ruhsal destek alınacağına inanmak. Bu törenler ile yeni bir hayatın başlangıcı ile bittiği varsayılanlar arasında manevi bir köprü kurmak güdülür; murat edilirdi. Böylesi bir günde, yeni bir yolun başlangıcında ve kurulmakta olan hayat; bu gibi törenler ile geçmişi bugüne, dolayısıyla geleceğe taşırdı- öyle umulur ve inanılırdı. Atiyi maziye bağlamak. Kökler ile irtibatı canlı tutmak. Nereden geldik, nereye gitmekte olduğumuzu hatırlamak. Anda bulunduğumuz toplum ile mazide olan değerli anılarımızla birlikte yol almak. Köksüz bir ağaç; temelsiz bir bina olur mu? Bunlar bir enginleşme, inisinasyon töreninin bir parçasıydı. Dünü, yarına bağlayışın. Aynı zamanda bir aidiyetin…

Şimdi yeni yetme erginler, bunların yaşlarının onbeş yada yetmiş olması fark etmez, “ben ona karşıyım, buna karşıyım” vb. demekteler. Bunu da daha üst ve çağdaş bir dünya görüşü, hayat önerisi adına söylediklerini ileri sürme eğilimindedirler. Benim tanıdığım bu insanlar iddialarının altını dolduramamaktadırlar. Aidiyet insana bir inanç ve düşünce sistematiği sunar. Bunu bilme, savunma ve yaşama önerisi, gibi. 

Bunlar mevcut aidiyetlere itiraz ediyor, karşı çıkıyor; fakat onların kendileri için sistematik hale getirdiği, hayatın büyük bir kısmına hitap eden bir inanç ve düşünce sistematikleri yok gibi. Sanki bir afet olmuş ve bu selin karşı konulamazlığına kendilerini salıvermişler, sürüklenmekteler; kendi istekleri ile yuvarlandıkları zannıyla.

Şimdi modalaşmakta; çağdaşlık adına- eskiyi, geleneksel olanı reddederek- ben ateist yada deist(teist)im” demek… Bir üstat, ben “ateist yada deist-teistim-” diyenlere, “bu öyle çağa çoluk” işi değildir der. Çünkü; “ben buyum demek, ben o, bu ve şu değilim,” demeyi içerir.  Dolayısıyla, “reddedilen, itiraz edilen onu, bunu ve şunu” hakkıyla bilmeyi ve asırlardır varlığının sürdüren bu köklü inanış, düşünce ve  geleneğin yerine “sistematik bundan daha kapsamlı bir öneriyi varsaymayı” gerektirir. Böyle büyük, derin ve geniş bir  öneriye dayanmalı “bu itirazlar.”

Benim tanıdığım bu gibi insanlar teist yada ateist olmaktan daha çok nihilizme meyilliler…

Düşünce(daha doğrusu malumat) yada inanç kırıntılarıyla olmaz bu iş, bu itiraz. Olsa olsa bu itiraz kültürü, kültürel bir varlık olan insanın, insani sorumluluktan kaçış ve zayıflık işaretleridir. Bu zayıflık birazda finger, parmak teknolojisinin ve dünyasının sonucudur gibi. Ekrandaki görüntüleri parmaklarımızı sürterek değiştirmemiz gibi, hayatı da bu kadar kolay sürüklemeye, değiştirmeye ve yaşamaya çalışıyoruz. Ne yazık ki hayatın tv kumandası gibi kumandası yok. O kumanda, kapitalist sistemin elinde. 

İşte, “sözde” çağdaşlık adına hayır, hayır; karşıyım, karşıyım diyenler korosuna katılan bu ergenlerin itirazlarının temeli ve çekiminden kurtulamadıkları, “seçtikleri” değil “maruz kaldıkları, itaat ettikleri” bu dev sistem: Kapitalizmin ruhudur. Oysaki, geleneksel olanı reddederken, yaşadıkları ve savunmaya çalıştıkları rolün senaryosu, yapımcısı, yönetmeni…. kısacası bütün sahne düzeni, mizanseni “o” görünmez elin eseridir. Onlar, bu kurgunun yalnızca basit oyuncusu olduklarının dahi bilincinde değiller. Hatırlayalım: “Onlar bakarlar ama görmezler; onların gözleri perdelidir.” ibaresini.

Elbetteki bizim bunlara itirazımız, bir din, iman ve gereksiz olmuş olanın önerisi değil. Maneviyat.  Ussallık. Belirgin ilke ve değerler sistematiği… Üstad, D. Cündioğlu'ndan ( Nobelli yazar Samuel Beckett’in “Godot’u Beklerken” adlı eserine atıfta bulunduğu) bir anektod ile sonlandıralım bu yazımızı: “Godot’ya ne diyeyim, diye bize sorarsa birgün bir yetimin gözleri, Viladimir (Didi) gibi biz de, sadece bizi gördüğünü söyle ona, yeter, diyeceğiz. Beklediğimizi söyle ona, yerimizi terketmediğimizi. İnsan kalmakta ısrar edeceğimizi.”

Başka ne gelir ki elden? 

03 Ağustos 2022